wernisaż wystawy czasowej pt.: Nad Wisłą, na Urzeczu. Tutaj żyć było trudno, ale się opłacało…

18 czerwca br. o godz. 12.00 w Muzeum Etnograficznym przy ul. Bulwary Marszałka J. Piłsudskiego 6 odbędzie się wernisaż wystawy czasowej pt.: Nad Wisłą, na Urzeczu. Tutaj żyć było trudno, ale się opłacało… Wystawa jest kontynuacją wystawy czasowej, która eksponowana była w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie (od 22 sierpnia 2020 do 3 października 2021). Ekspozycja przekształcona w wystawę objazdową, prezentuje szerszej społeczności słabo znany region Urzecza, zamieszkany przez charakterystyczną wspólnotę, której głównym spoiwem była gospodarka rzeczna. Wisła jest nieosobową bohaterką tej ekspozycji – gdyby nie ona, Urzecze nigdy by nie powstało. Wystawa zorganizowana została we współpracy z Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie, przy wsparciu Samorządu Województwa Mazowieckiego. 

Etnografię Urzecza przedstawiamy poprzez pryzmat pamięci jego współczesnych mieszkańców oraz zasoby archiwalne. Narracja koncentruje się na trzech społecznościach, których współdziałanie i współżycie stworzyło kulturę tego regionu: włościan (Mazurów), flisaków (oryli) i olędrów. Na wystawie prezentujemy kopie damskiego i męskiego stroju wilanowskiego z nadwiślańskiego Urzecza stanowiące jeden z najistotniejszych elementów charakteryzujących folklor regionu. Na stronę ekspozycyjną wystawy składają się min. stroje, plansze z tekstami opisującymi etnografię, archeologię oraz Wisłę jako strukturę długiego trwania i pozaludzkiego aktora kultury. Istotną część ekspozycji stanowi mapa regionu, współcześnie wykonane fotografie Wisły i jej otoczenia, oraz obiektów architektonicznych pozostałych po dawnej kulturze Urzecza (wiatraki, trytwy, dom olęderski, nekropolie). Na dwóch monitorach  zaprezentowano tematyczne wywiady wideo ze współczesnymi mieszkańcami Urzecza, zapisy filmowe historii mówionej. Wywiady koncentrują się na tożsamości, kuchni Urzecza, pracy i stroju. Obiekty udostępnione przez podmioty prywatne opowiadają o  tradycyjnych zajęciach (wikliniarstwo, rybołówstwo) i kuchni regionu. (kosze, suszarka do owoców, pych, miedziany kocioł do smażenia powideł, wiraszka).

O ciągłości osadnictwa na terenie Urzecza  opowiadamy poprzez obiekty archeologiczne od schyłku epoki lodowcowej (12 tys. lat temu), poprzez obozowiska paleolityczne, kulturę świderską, okres wpływów rzymskich, po średniowiecze. Warstwa archeologiczna pokaże odbiorcom wystawy, że tereny położone przy spławnej Wiśle, na urodzajnych ziemiach oraz w pobliżu  dużych mazowieckich grodów począwszy od epoki kamienia aż po nowożytność były atrakcyjne osadniczo. Na czterdziestokilometrowym odcinku Wisły pomiędzy Czerskiem a Warszawą, jest zlokalizowanych szereg ważnych stanowisk archeologicznych jak Wilanów, Świdry Wielkie czy Czersk. To ostatnie stanowisko wyróżnia się bogatym cmentarzyskiem z okresu wpływów rzymskich, średniowiecznym zamkiem i słynną, znakomicie zachowaną, odkrytą w 2009 roku,  XV wieczną szkutą liczącą ponad 30 metrów. Prezentujemy jej model w skali 1:30 w formie odkrytej przez archeologów. Na jednym z monitorów jest prezentowany film opowiadający o bardziej istotnych stanowiskach archeologicznych. Nowożytna duchowa i materialna kultura nadwiślańskiego Urzecza stanowi niejako „klamrę” dla tutejszego, wielowiekowego osadnictwa. 

Autorzy tekstu: 

Mariusz Raniszewski (Kuratorium Etnograficzne, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie) i Roman Chojnowski (Kierownik Działu Wystaw i Popularyzacji, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie).

 

Organizatorem Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie oraz Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie jest Samorząd Województwa Mazowieckiego.

 

Kuratorzy edycji wystawy w Muzeum Etnograficznym we Włocławku:

Mariusz Raniszewski – ze strony Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie

Michał Kwiatkowski – ze strony Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku

 

Wystawa czynna do 2.11.2025 r.

Projekt afisza: Magdalena Kolanowska