Dział Etnograficzny od początku swojego istnienia zajmował się badaniem i dokumentowaniem wszystkich sfer kultury ludowej Kujaw i ziemi dobrzyńskiej. Oprócz zbiorów etnograficznych efektem tych prac jest bogata dokumentacja zawierająca także materiały z zakresu budownictwa ludowego obu regionów (fotografie, skrócone inwentaryzacje, dokumentację techniczną wybranych obiektów).
W 1979 r. utworzony został odrębny Dział Budownictwa Ludowego zajmujący się architekturą chłopską. Nadrzędną ideą towarzyszącą badaniom nad budownictwem ludowym obu regionów było planowanie, a następnie realizacja ochrony obiektów architektury chłopskiej przez utworzenie Kujawsko-Dobrzyńskiego Parku Etnograficznego w Kłóbce. W tym okresie praca działu skupiła się na tworzeniu ekspozycji skansenowskiej. Obejmowała ona m.in. przygotowywanie dokumentacji rozbiórkowych i rekonstrukcyjnych niezbędnych do translokacji poszczególnych obiektów, a także badania dotyczące wnętrza chaty chłopskiej. Dzięki podjętym staraniom w Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce udało się ocalić cenne drewniane obiekty architektoniczne m.in. szerokofrontową stodołę z 1802 r. z sochowo-ślemieniową więźbą dachową (z Kowala, pow. i gm. Włocławek), dwa budynki wąskofrontowe z podcieniami szczytowymi z 1780 r. (chata i karczma, obie z Wielkiego Pułkowa, pow. wąbrzeski, gm. Dębowa Łąka) czy chałupa wąskofrontowa z podcieniem narożnym z 1760 r. (z Kamiennego Smuga, pow. golubsko-dobrzyński, gm. Golub-Dobrzyń).
Obecnie sukcesywnie kontynuowana jest dokumentacja istniejących jeszcze w terenie obiektów budownictwa ludowego oraz aktualizacja ewidencji i stanu zabytków (w tym małej architektury sakralnej i świeckiej).
