WYORYWACZ do ziemniaków i buraków.
Szczegóły
Autor
Wykonawca nieznany,
Czas powstania
koniec XIX wieku
Miejsce powstania
Wysocin, Bądkowo, kujawsko-pomorskie, Kujawy,
Wymiary
dł.grządzieli 105cm, dł.uchwytu 84cm.
Materiał
żelazo,
Technika
wyrób kowalski,
Właściciel obiektu
Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej
Słowa kluczowe
narzędzie rolnicze, rolnictwo, wyorywacz, wyroby kowalskie,
Sygnatury
Numer inwentarzowy
MK-7003 E
Opis
Radło, zwane też redłem, od 2 poł XIX w służyło na Kujawach do redlenia ziemniaków. Wyorywacz.
Zbudowane z grządzieli, słupicy głównej i tylnej, płozu, radlicy, prętów zamiast skrzydełek oraz rękojeści.
Grządziel lekko wygięta, umocowaną do słupicy głównej i tylnej. Ponieważ narzędzie to spełniało funkcję wyorywacza, stąd zamiast skrzydełek, z jednej tylko strony odchodzą poziomo 3 pręty przypominające nieco żebra. Radlica jest krótka, ale szeroka i bardzo zaokrąglona (aby nie uszkodzić wykopywanych warzyw).
Na jednym końcu grządzieli umocowane rękojeści, połączone ze słupicą tylną i rozwidlające się, oddzielone rozporą przy uchwytach. Na przeciwnym końcu znajduje się regulator głębokości orki, tzw. hohenheimski w postaci grzebienia z hakiem. Dodatkowa regulacja, pozioma, to zatyczka (śruba), łącząca grządziel z grzebieniem, przetykana w jeden z trzech otworów na grządzieli; w zależności od umocowania narzędzia przechylało się bardziej w prawo lub lewo.
Łączenia elementów zrobiono za pomocą nitów i śrub. Narzędzie w całości jest metalowe, kute, kowalskiej roboty, częściowo wzorowane na XIX-wiecznych modelach fabrycznych obsypników, a nie tradycyjnych formach radeł drewnianych. Wersje metalowe na ziemiach polskich upowszechniły się od pocz. XX w., w biedniejszych regionach dopiero po I wojnie światowej.