EN
Projektantem rysunku medalu był Bolesław Podczaszyński – architekt, wykładowca w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Wybity został najprawdopodobniej z inicjatywy Karola Beyera, numizmatyka i fotografa warszawskiego, dokumentalisty wypadków warszawskich z 1861 r. Medal nazywany często żałobnym. Powstał w 1861 r. w pracowni medaliera Jeana Nicolasa Dargenta w Brukseli (fi 90 mm, brąz). Sygnatura na awersie N. DARGENT umieszczona na ośmiu dębowych listkach z prawej strony, litery widoczne pod dużym powiększeniem.
Na awersie przedstawiono alegoryczną postać Polski w koronie i płaszczu królewskim krocząca przed sarkofagiem z umieszczonymi 31 nazwiskami poległych. W tle mogiły. Na rewersie w wieńcu cierniowym umieszczony pamiątkowy napis.
 |
Fot. Medal „Pamięci poległych na ulicach Warszawy”
Tło historyczne
Manifestacje patriotyczne rozpoczęły się w czerwcu 1860 r. od uroczystego pogrzebu generałowej Katarzyny Sowińskiej, wdowy po bohaterskim obrońcy Woli z roku 1831. Kolejne wystąpienia również nawiązywały do tradycji walk powstańczych. Powiewały chorągwie z Orłem i Pogonią, noszono biżuterię patriotyczną. 27 lutego 1861 r. rozegrały się znacznie bardziej dramatyczne wydarzenia. Na Placu Zamkowym wojsko rosyjskie oddało do tłumu salwę, śmierć poniosło pięć osób: robotnik, czeladnik, uczeń i dwóch ziemian. Ich ciała wystawiono na widok publiczny w Hotelu Europejskim. Wzburzenie wśród warszawiaków sięgnęło zenitu, w każdej chwili groził wybuch spontanicznego gniewu. Pogrzeb poległych w dniu 2 marca 1861 r. stał się gigantyczną manifestacją całego społeczeństwa Warszawy.
Miesiąc później, 8 kwietnia, na Plac Zamkowy wyszły ponownie tłumy protestujące przeciwko rozwiązaniu Towarzystwa Rolniczego i Delegacji Miejskiej (samorządu polskiego powołanego po tragicznej manifestacji z 27 lutego). Carscy żołnierze w sile ok. 1300 wojskowych, otworzyli ogień do bezbronnego tłumu, doprowadzając do masakry. Od kul śmierć poniosło ponad 100 osób, a kilkaset zostało rannych
Śmierć przedstawicieli różnych stanów przyczyniła się do ogólnonarodowej solidarności. Następne miesiące przyniosły rozwój podziemnych struktur, a w końcu – wybuch powstania styczniowego.
[MC]
 |
Fot. Masakra na Placu Zamkowym, 8.04.1861 r.
